İÇİNDEKİLER
Akne Vulgaris, veya sivilce, bilinen genel ismi ile, en yaygın cilt hastlığıdır. Sivilceli cilt yağlı, parlak ve lekelidir. Genişletilmiş gözenekler (çoğunlukla tıkalıdırlar), siyah noktalar, beyaz uçlar ile kaplanmış bir yüzeye sahiptir.
Sivilce yüzde ve sıklıkla boyun, göğüs, omuzlar ve sırtta ortaya çıkarlar. Sivilceler kırmızı ve iltihaplı olabilir ve, eğer doğru müdahale edilmez ise, daha büyük sivilcelere (püstül) ve dahaderin şişliklere (kist ve nodül) yol açabilirler. Bundan daha az olmamak üzere, sivilceden şikayet eden biri saç çizgisi boyunca yeni alevlenmelere neden olacak problemi uyaran yağlı saçlara da sahiptir.
Ergenlik Sivilcesinin Nedenleri
Deri hastalıkları uzmanlarına göre, ergenlik sivilcesini başlatan yağ (sebum) üretimini uyaran testosteron hormunundan kaynaklanır. Zayıf temizlik alışkanlıklarından kaynaklanmaz, ama yetersiz cilt bakımı, yüksek ısı ve nem, stres ve uygunsuz diyet tarafından alevlendirilebilir.
Amerikan Dermatoloji Akademisine göre, ülke gençleriin %80’inden fazlası bir dereceye kadar ergenlik sivilcesinden etkilenecektir.
Ergenlik sivilcesi bir yağ bezi kanalının ölü hücre döküntüsü ve yağ karışımı tarafından tıkanması ile başlar. Bu tıkanma, genellikle ya siyah nokta veya miliya (eğer beyaz bir başı varsa) diye bilinen komedon veya tıkacı oluşturur. Eğer bir beyaz baş, ya da istem dışı veya sıkıldığı ya da yetersiz boşalma nedeni ile cilt yüzeyinin altında yırtılacak olursa bir zincirleme tepki tetiklenmiş olur.
İlk önce çevre dokularda bakteri üremesi başladığından enfekte hale gelen bir sivilce oluşur. Şimdi bu basit sivilce bir püstül haline gelir ve kırmızı ve ağrılıdır, sarı iltihap ile doludur. Eğer durum daha da kötüleşir ve enfeksiyon derine doğru ilerler ise, cilt üzerinde çirkin yuvarlak bir düğüme benzeyen ağrılı, iltihaplı bir nodül oluşur. Eğer nodül ilerler ise, kist adı verilen içi sıvı dolu bir kese oluşur. Kistler ciddi tedavi gerektiren derin, ciddi hasarlardır. (Kistik Sivilceler – Ganglion Kisti Tedavisi)
Ergenlik Sivilcesinin dört safhası vardır:
- Safha I: Ergenlik sivilcesinin hafif olgularında ciltte birkaç küçük sivilce, beyaz başlar ve siyah noktalar görülür.
- Sahfa II: Ciltte daha fazla sivilceler ve/veya püstüller (iltihap içeren sivilce) vardır ve gözenekler daha sık tıkalıdır.
- Safha III: Ciltte püstül (büyük ve küçük) şeklinde daha büyük iltihaplı oluşumlar vardır ve siyah nokta ve beyaz baş oluşumunda artış vardır.
- Safta IV: Pek çok büyük püstüller, nodüller (derin püstüller) ve kistler sıklıkla siyah noktalar ve beyaz başlar ile yoğun şekilde doldurulmuş alanlara eşlik ederler. Ergenlik sivilcelerinin bu safhası yalnızca bir deri hastalıkları uzmanı (Cildiye doktoru, dermatolog) tarafından tedavi edilmelidir.
Ergenlik sivilcesi yalnızca ergenlik dönemine özgü değildir. Doğru, ergenlik sivilcesi çirkin yüzünü genelde ilk gençlik yıllarında gösterir ama özellikle kadınlarda olmak üzere erişkinlerde de pek çok vaka görülmektedir. Erişkin ergenlik sivilceleri artmış stres, aşırı temizlik ve hamilelik, adet döngüsü, menapoz veya yumurtalık kistlerine eşlik edebilen artmış testosteron üretimini içeren hormonal düzensizliklerin sonucu olarak meydana gelme eğilimindedir. Genç ergenlik sivilcesinin aksine, yetişkin ergenlik sivilcesi genellikle kendini çene ve çene hattı boyunca sınırlar, buna rağmen burun ve yanaklara yayıldığına da şahit oldum.
Erkek ve kadının her ikisinin de strese böbrek üstü bezleri hormonarındaki artış ile cevap vermelerine rağmen, özellikle kadınlar aşırı testosteron üretimi ile cevap verirler, böylece erişkin ergenlik sivilcesi oluşumuna neden olurlar. Sadece artmış stres nasıl ergenlik sivilcesi oluşumunu uyarabilir? Güzellik Savaşları: Muhteşem Cilt için Vuruşma adlı eserin yazarları Robert ve Webster Stone’a göre, stres hipotalamusu harekete geçirir, bu da hipofizi uyarır böylece böbrek üstü bezlerini uyarır, o da testosteronu salgılar, yağ bezlerinin yağ üretimi uyarılır, bu da ergenlik sivilcelerini başlatır.
Elinizi Sürmeyin!
Ergenlik çağınızda annenizin sivilcerinizi, daha da kötüleşmeye neden olacağı için, koparmamanız konusunda sizi nasıl uyardığını hatırlıyorsunuz değil mi? Evet, anneniz haklıydı! Ergenlik sivilcelerinin tırnaklar, iğne veya metal aletler ile koparılması ve sıkılması dahil, kişisel tedavisinin bir yararı yoktur. Bu sivilceizin cilt altına yırtılmasına, iltihaplanmasına neden olabilir veya kalıcı bir çukur yara dokusu veya bir ihtimal çirkin, ağrılı bir kist oluşumuna yol açar. Sivilcelerinizi “boşaltma”nın doğru bir yolu vardır.
Sivilce ve siyah nokta en doğru nasıl çıkarılır?
Siyah noktalar çıkartma işlemi ile uzaklaştırılabilirler. Yağ tıkacı uzaklaştığırıldığında gözenek daha küçük görünecektir ama gözenek genişlediğinden ve siyah bir nokta ile dolmuş olduğundan, cilt bakım uygulamalarınıza uymadığınız taktirde birkaç hafta içinde tekrar dolma şansı vardır.
İhtiyaçlarınız şunlardır:
- İşaret parmaklarınıza rahatlıkla dolacak büyüklükte iki kare pamuklu kumaş
- Bir banyo bezi
- 4-5 bardak sıcak su veya papatya çayını alacak büyüklükte bir kase
- 2 çorba kaşığı İngiliz tuzu veya deniz tuzu
Malzemeleri hazırladıktan sonra 5 adımda sivilcenizi çıkarabilirsiniz:
- Adım 1: Cilginizi nazik, yağsız bir temizleyici ile iyice temizleyin.
- Adım 2: Tuzu sıcak su veya çayın içine katın ve eriyene kadar karıştırın.
- Adım 3: Banyo bezini tuzlu suda ıslatın ve fazlalık sıvıyı sıkın. Banyo bezini çıkarmayı istediğiniz siyah notaların üzerine yerleştirin ve onu 5 dakika kadar orada tutup cildi ve sebumu yumuşatıp çıkarmaya uygun hale getirin. Her defasında bir vücut bölgesine yoğunlaşın.
- Adım 4: Hazır olduğunda, pamuklu bezleri banyo bezi gibi aynı suda ıslatın ve işaret parmaklarınıza sarın. İki parmağınız arasında deriyi sıkıca kavrarken, siyah noktanın her iki tarafından çok nazik bir sıkma ve yukarı doğru itme hareketine başlayın. Çok fazla basınç uygulamayın. Gözenek açıklığından sızan yarı katı beyaz veya sarı mumumsu salgıyı görmelisiniz. Eğer göremezseniz, siyah nokta çıkacak kadar olgunlaşmamış demektir ve eğer devam edecek olursanız, sadece çevredeki dokuları zedelersiniz ve büyük olasılıkla kötü bir sivilcenin oluşmasına neden olursunuz. Bu işlemi diğer siyah noktalara da uygulayın.
- Adım 5: Bu çıkarmanın ardından daha fazla sebum uzaklaştırmak, gözenek çapını azaltmak ve iltihap olasılığını azaltma için tedavi yapılan bölgelere Meyve Hamuru Maskesini uygulayın. Güçlü iltihap giderici etkileri nedeni ile tarife bir damla Alman papatyası veya Medine çiçeği esansı yağı ilave edin.
Meyve Hamuru Maskesi
Siyah nokta krizleri için basit ama etkili bir tedavi.
- 1 Çorba kaşığı beyaz kozmetik kil
- 2 çay kaşığı tae sıkılmış elma, ananas veya üzüm özsuyu
Hazırlama: Bileşenleri küçük bir kasenin içinde birleştirin ve düzgün, yayılabilir bir hamur haline gelene kadar karıştırın. Eğer hamur çok koyu ise, biraz daha özsu ilave edin; eğer çok sulu ise, biraz daha kil ilave edin.
Kullanım: Taze temizlenmiş, siyah noktalara yakın yerlere kalın bir hamur katmanı yayın ve tamamen kuruyana kadar bırakın, 20 dakika kadar. Soğuk veya ılık su ile durulayın. Okşayarak kurutun ve alana bir dokunuş şeklinde yağ içermeyen bir nemlendirici ile bir damla çay ağacı veya okaliptus esansı yağı karışımından uygulayın. Gözenekleri temiz ve berrak tutmak için haftada bir veya iki defa veya gerektikçe kullanılabilir.
Ergenlik Sivilcesini Önleme Yolları
Bu can sıkıcı cilt rahatsızlığından korunmada size önerebileceğim bazı ipuçlarını aşağıda sunuyorum:
Cilt tipinizi belirleyin: Cildinize bakın, ona iyi davranın ve o sizin yıllarca güzel görünmenizi sağlayacaktır. Onu ihmal edin ve hayatınızın kabusu haline gelsin. Bir cilt uzmanına danışın ve cilt tipinizi belirleyin ve ona nasıl bakacağınızı öğrenin, sonra onların tavsiyelerini uygulayın.
Kozmetikleri akıllıca seçin: İdeal olarak yüz makyajı, losyon ve kremler az alerjiye neden olucu, komedon yapmayan ve sivilceye neden olmayan türden olmalıdır; bu ürünler alerjiye neden olmaz ve gözenekleri tıkamaz. Acne cosmetica kozmetiklerin neden olduğu sivilceye verilen addır ve oldukça yaygındır. (Ayrıca bknz: Dove sabun sivilce yapar mı?)
Diyetinizi destekleyin: A vitamini, çinko, balık yağı, hodan yağı ve eşekotu yağı gibi bazı desteklerin hafiften ağıra kadar pek çok ergenlik sivilcesi vakalarında yararlı oldukları gösterilmiştir. Balık yağı ve eşekotu yağı benim yetişkin tip ergenlik sivilcesi sorunuma gerçekten faydalı olmuştur. Gün aşırı bir çorba kaşığı balık yağı ve her gün bir kapsül 1300 mg eşek otu yağı alırım.
Cildinize nazik olun: Cildinizi aşırı temizlemekten olduğu gibi güçlü endüstriyel yüz ovmalarından da kaçının. Kendilerini sivilceler ve siyah noktalardan yıkanıp uzaklaştırmaları söz konusu olmayan, kurtarma çabası ile pek çok hasta, sanki mutfak döşemesiymiş gibi, günde pek çok kez, yüzlerini ya banyo bezi ve sabun ya da soyucu ürün ile ovarlar. Bu sadece cildin yüzeyini kurutma ve altta daha fazla yağ üretimini uyarma işlevi görür. Temizlik yaparken özellikle cilt tipinize uygun olarak tasarlanmış hafif kremler kullanın ve nazik el uygulaması yapın.
Stres azaltma çalışmaları yapın: Bunu yeterince vurgulayamadım! Eğer erişkin ergenlik sivilcesi sorunundan muzdarip erişkin bir kadın iseniz, size neredeyse kesinlikle garanti ederim ki, hayatınızdaki stresi azaltabilirseniz bu can sıkıcı sorun ortaladan kalkacaktır. Yoga, reiki, refleksoloji, yürüyüş, koşu, paten, meditasyon, bahçıvanlık… ne rahatlamanızı sağlıyorsa onun için sık sık zaman ayırın. Hayatınızda stres ne kadar azsa, vücudunuz o kadar az adrenalin ve testosteron üretecektir.
İyot alımına dikkat edin: Bazı hassas kişiler diyetteki aşırı iyot yağ bezleri kanalları ile atılırken folikül tahrişinden şikayet ederler. İyotun sivilcelerinizi alevlendirdiğini belirlemek için, varek, karaciğer, balık ve midye, mısır, beyaz soğan, kuşkonmaz, süt ve sığır eti gibi iyot içeren gıdaları azaltın veya alımından kaçının. Bazı destekler yüksek seviyede iyot içerirler, bu yüzden etiketleri okuyun. İlave olarak doğum kontrol haplarının bazı türleri iyot içerir, doktorunuza sizin kullandığınız türün iyot içerip içermediğini sorun, ve eğer öyle ise değişik bir tür yazmasını isteyin.
Sulandırın: Zehirlerin atılması ve cildinizin sulu kalabilmesi için bol bol saf su için.
İyi uyuyun: Eğer “sıkı partici” iseniz, bu cildinize yansıyacaktır. Her gece sekiz saat uyumak (veya sizi dinç ve zinde tutacak kadar) şarttır.
Uyarıcılardan kaçının: Kafein ve sigara gibi uyarıcılardan uzak durun. Onlar cilt sağlığınız için gerekli olan B ve C vitamini gibi besinlerin boş yere harcanmasına neden olurlar.
Dokunmayın: Ellerinizi yüzünüzden uzak tutun. Eğer yağlı saçlara sahipseniz, her gün şampuanlanın ve saçlarınızı yüzünüzden uzak tutacak bir saç stili uygulayın.
Ergenlik Sivilcesinin Tedavileri
Sivilcelerinizi iyileştirmek veya en azından şiddetini azaltmak için, cildinizin sebum üretimini normalleştirmek veya azaltmak için çabalamak zorundasınız. Bu çok uzun sürede sağlanabilir. İlaç tedavisi şu yüzeysel ilaçları içerebilir; benzoil peroksit; salisilik asit losyonları, kremler ve tonikler; tretinoin; sodyumsulfasetamid losyonu; veya Retin A. Accutan (Roacutan), ağız yolu ile kullanılır, çok yaygın ve son derece etkilidir, ama yan etkileri nedeni ile bir dermatoloji uzmanının kontrolü altında alınmalıdır. Eğer ergenlik sivilceleriniz çok şiddetli ise, tetrasiklin, minosiklin veya eritrosin gibi diğer ağızdan alınan antibiyotikler de reçete edilebilir. Bu tedaviler bakteri ve komedon oluşumunu azaltarak başarlılı olabilmelerine rağmen yüz ve ağız kuruluğu ve dudak çatlaklarından hamile kadınlarda doğumsal hasarlara kadar istenmeyen yan etkilere neden olabilirler.
Alternatif olarak, görüşünüzü, yan etkisiz tedavi etmek için daha doğal, bütünlükçü detestekleyici yaklaşımı seçebilirsiniz. Cildinizin işlevlerini daha ahenkli yapmasını sağlayabilen pek çok nazik ama etkili bitkisel tonikler ve doğal temizleyiciler vardır.
Seçtiğiniz yoldan bağımsız olarak, ergenlik sivilceleriniz akşamdan sabaha düzelmeyecektir. Dermatologlar sorunlu cildinizin iyileşme işaretlerini göstermesi için en az 1 ila 6 ay beklemeniz gerektiğini söylerler. Gelecekteki ergenlik sivilcesi gelişiminden sakınmak için, kesin bir ev ve profesyonel bakım kürüne bağlı kalmalısınız. Uygulamalara kesinlikle bağlı kalacağınıza söz vermelisiniz. Devamlılık temiz cildin anahtarıdır.
Kaynak: Bitkisel Tariflerle Doğal Cilt Bakımı, Stephanie Tourles, 1999